Sınai Mülkiyet Hakları Nedir? Bu Haklar Nelerdir?
“Sınai Mülkiyet Hakları";
Sanayideki yeniliklerin, buluşların, yeni tasarımların ve özgün çalışmaların ilk uygulayıcıları adına; veya ticaret alanında üretilen ve satılan malların üzerindeki üreticisinin veya satıcısının ayırdedilmesini sağlayacak işaretlerin sahipleri adına kayıt edilmesini ve böylece ilk uygulayıcılarının ürünü üretme ve satma hakkına belirli bir süre sahip olmalarını sağlayan gayri maddi haklardır.
Sınai Mülkiyet Hakları, Patentler (buluşlar), markalar, endüstriyel tasarımlar ve coğrafi işaretler konuları Sınai Mülkiyet hakları olarak ayrılmaktadır.
Patent Nedir? Patentler, buluş sahiplerine buluşlarının kendilerine ait olduğunun tescilini sağlarlar. Patentlenmiş buluşlar, ancak patent sahibinin izni ile üretilebilir, dağıtılabilir ya da satılabilir. Patent hakları devredilebilir, satın alınabilir, satılabilir ya da lisanslanabilir. Patent sahibi olabilmek için buluşun patente konu olan teknik ayrıntıları kamuya açıklanmak zorundadır. Patent koruması en fazla 20 yıl sürmektedir. Koruma süresi bittiğinde buluş kamuya mal olur ve her türlü ticari kullanıma açık hale gelir
Endüstriyel Tasarımlar Nedir? Ürünün dış görünümü, kullanım özellikleri ve kolaylığı, müşteri tarafından tercih edilmesinde önemlidir. Tarz sahibi ürünler, tamamen aynı hizmeti sağlayan ama tarz sahibi olmayan ürünler karşısında önemli bir avantaja sahiptirler. Ürünün maddi kazanç sağlayan ve rakipler tarafından kopyalanmaması istenen bu özellikleri "Endüstriyel Tasarım" adı altında koruma altına alınabilmektedir.
Marka ve Marka Tescili Nedir? Şirketler, ürettikleri bir ürün grubuna koydukları Marka'lar ile o ürünün müşteri gözünde sahip olduğu yeri pekiştirme yoluna gitmektedirler. Yeni bir ürün ya da hizmet ortaya çıkarıldığında müşteriler üzerindeki Marka'ya bakarak elde edecekleri katma değer konusunda bir ön izlenim edinmektedirler. Haliyle zaman içinde belirli bir kalitede hizmet sunularak kazanılmış bu izlenim koruma altına alınmak istenmektedir. Bu hizmeti de "Marka Tescili" sağlamaktadır. Marka koruması 10 yıldır ve süre sonunda koruma yenilenebilmektedir.
Coğrafi İşaretler Nedir? Coğrafi işaret koruması, ürün kalitesini korur ve üretimin bilinen özellikte yapılmasını sağlar. Ticareti yapılan ürünler yöreden yöreye çeşitli farklılıklar göstermektedir. Bazı yörelerin bazı ürünleri diğerlerine göre tercih edilmektedir. Örneğin Isparta halısı, Buldan kumaşı gibi ürünler benzerlerine göre daha fazla itibar görmekte ve daha değerli tutulmaktadır. Coğrafi İşaretler, ürünlerin bölgesel niteliklerini koruma altına almaktadır.
Fikri Mülkiyet Hakkı Nedir? Ticari değeri olan ya da dolaylı olarak ticari kazanca yol açabilecek buluşlar ya da yenilikler, fikir sahipleri tarafından kendilerine mal edilerek bu konu üzerinden elde edilecek kazancın kendilerine kalmasını sağlayabilmektedirler.
Telif Hakları Nedir? Telif Hakları olarak adlandırılan, yazılı edebi ve sanatsal eserler, icra edilen ve kaydedilen eserler de diğer bir tür Fikri Mülkiyet konuları olmaktadır. Telif Hakları, eser sahiplerine bazı özel haklar tanır. Eser sahibi bu haklar ile eserinin istemediği şekilde kullanılmasını önlemek konusunda hak sahibi olmakta ve eserinden daha fazla gelir elde edebilmektedir. Telif Hakları, eser sahibinin ölümünden en az 50 yıl sonrasına kadar koruma sağlayabilmektedir. Telif hakkı süresi sona erdiğinde eser kamuya mal olur ve kopyalanması serbest hale gelir.
